Obravnava epileptičnega statusa pri odraslih

Avtorji

  • Maša Fabjan Klinični oddelek za vaskularno nevrologijo in intenzivno nevrološko terapijo, Nevrološka klinika, Univerzitetni klinični center Ljubljana, Slovenija
  • Gal Granda Klinični oddelek za bolezni živčevja, Nevrološka klinika, Univerzitetni klinični center Ljubljana, Slovenija
  • Nataša Milivojević Klinični oddelek za vaskularno nevrologijo in intenzivno nevrološko terapijo, Nevrološka klinika, Univerzitetni klinični center Ljubljana, Slovenija
  • Bogdan Lorber Klinični oddelek za bolezni živčevja, Nevrološka klinika, Univerzitetni klinični center Ljubljana, Slovenija

DOI:

https://doi.org/10.6016/ZdravVestn.3436

Ključne besede:

elektroencefalografija, epileptični status, patofiziologija, zdravljenje

Povzetek

Epileptični status (ES) je resno in pogosto nevrološko urgentno stanje z visoko obolevnostjo in smrtnostjo. Po etiološki razvrstitvi je lahko simptomatski ali kriptogeni oz. brez znanega vzroka. Klinično ga razdelimo v 4 faze: zgodnji, napredovali, refraktorni (RES) in superrefraktorni ES (SRES). Tudi zdravljenje je temu primerno stopenjsko. V prvi fazi damo benzodiazepin, nato zdravljenje nadaljujemo z bolj specifičnimi protiepileptičnimi zdravili. Ko se razvije RES, bolniki večinoma potrebujejo zdravljenje s splošnimi anestetiki v enotah intenzivne terapije (EIT). Elektroencefalografija (EEG) je dobra diagnostična metoda, ki v določenih primerih (nekonvulzivni ES, žariščni ES, RES in SRES) z novimi izkušnjami in znanjem postaja nepogrešljiva pri obravnavi bolnikov z ES. Kljub resnosti in urgentnosti stanja lahko z ustrezno obravnavo in zdravljenjem močno izboljšamo napoved izida pri bolniku in zmanjšamo smrtnost.

Prenosi

Podatki o prenosih še niso na voljo.

Literatura

1. Trinka E, Höfler J, Leitinger M, Brigo F. Pharmacotherapy for Status Epilepticus. Drugs. 2015;75(13):1499-521.
DOI: 10.1007/s40265-015-0454-2
PMID: 26310189

2. Leitinger M, Trinka E, Giovannini G, Zimmermann G, Florea C, Rohracher A, et al. Epidemiology of status epilepticus in adults: A population-based study on incidence, causes, and outcomes. Epilepsia. 2019;60(1):53-62.
DOI: 10.1111/epi.14607
PMID: 30478910

3. Betjemann JP, Lowenstein DH. Status epilepticus in adults. Lancet Neurol. 2015;14(6):615-24.
DOI: 10.1016/S1474-4422(15)00042-3
PMID: 25908090

4. Trinka E, Cock H, Hesdorffer D, Rossetti AO, Scheffer IE, Shinnar S, et al. A definition and classification of status epilepticus—Report of the ILAE Task Force on Classification of Status Epilepticus. Epilepsia. 2015;56(10):1515-23.
DOI: 10.1111/epi.13121
PMID: 26336950

5. Chen JW, Wasterlain CG. Status epilepticus: pathophysiology and management in adults. Lancet Neurol. 2006;5(3):246-56.
DOI: 10.1016/S1474-4422(06)70374-X
PMID: 16488380

6. Naylor DE, Liu H, Wasterlain CG. Trafficking of GABA(A) receptors, loss of inhibition, and a mechanism for pharmacoresistance in status epilepticus. J Neurosci. 2005;25(34):7724-33.
DOI: 10.1523/JNEUROSCI.4944-04.2005
PMID: 16120773

7. Kapur J, Macdonald RL. Rapid seizure-induced reduction of benzodiazepine and Zn2+ sensitivity of hippocampal dentate granule cell GABAA receptors. J Neurosci. 1997;17(19):7532-40.
DOI: 10.1523/JNEUROSCI.17-19-07532.1997
PMID: 9295398

8. Jones DM, Esmaeil N, Maren S, Macdonald RL. Characterization of pharmacoresistance to benzodiazepines in the rat Li-pilocarpine model of status epilepticus. Epilepsy Res. 2002;50(3):301-12.
DOI: 10.1016/S0920-1211(02)00085-2
PMID: 12200221

9. Liu H, Mazarati AM, Katsumori H, Sankar R, Wasterlain CG. Substance P is expressed in hippocampal principal neurons during status epilepticus and plays a critical role in the maintenance of status epilepticus. Proc Natl Acad Sci USA. 1999;96(9):5286-91.
DOI: 10.1073/pnas.96.9.5286
PMID: 10220458

10. Sloviter RS. Decreased hippocampal inhibition and a selective loss of interneurons in experimental epilepsy. Science. 1987;235(4784):73-6.
DOI: 10.1126/science.2879352
PMID: 2879352

11. Vezzani A, Sperk G, Colmers WF. Neuropeptide Y: emerging evidence for a functional role in seizure modulation. Trends Neurosci. 1999;22(1):25-30.
DOI: 10.1016/S0166-2236(98)01284-3
PMID: 10088996

12. Sperk G, Wieser R, Widmann R, Singer EA. Kainic acid induced seizures: changes in somatostatin, substance P and neurotensin. Neuroscience. 1986;17(4):1117-26.
DOI: 10.1016/0306-4522(86)90081-3
PMID: 2423920

13. Mazarati AM, Liu H, Soomets U, Sankar R, Shin D, Katsumori H, et al. Galanin modulation of seizures and seizure modulation of hippocampal galanin in animal models of status epilepticus. J Neurosci. 1998;18(23):10070-7.
DOI: 10.1523/JNEUROSCI.18-23-10070.1998
PMID: 9822761

14. Mazarati A, Liu H, Wasterlain C. Opioid peptide pharmacology and immunocytochemistry in an animal model of self-sustaining status epilepticus. Neuroscience. 1999;89(1):167-73.
DOI: 10.1016/S0306-4522(98)00320-0
PMID: 10051226

15. Wasterlain CG. Inhibition of cerebral protein synthesis by epileptic seizures without motor manifestations. Neurology. 1974;24(2):175-80.
DOI: 10.1212/WNL.24.2.175
PMID: 4855687

16. Corsellis JA, Bruton CJ. Neuropathology of status epilepticus in humans. Adv Neurol. 1983;34:129-39.
PMID: 6829328

17. DeGiorgio CM, Correale JD, Gott PS, Ginsburg DL, Bracht KA, Smith T, et al. Serum neuron-specific enolase in human status epilepticus. Neurology. 1995;45(6):1134-7.
DOI: 10.1212/WNL.45.6.1134
PMID: 7783877

18. Lazeyras F, Blanke O, Zimine I, Delavelle J, Perrig SH, Seeck M. MRI, (1)H-MRS, and functional MRI during and after prolonged nonconvulsive seizure activity. Neurology. 2000;55(11):1677-82.
DOI: 10.1212/WNL.55.11.1677
PMID: 11113222

19. Hesdorffer DC, Logroscino G, Cascino G, Annegers JF, Hauser WA. Risk of unprovoked seizure after acute symptomatic seizure: effect of status epilepticus. Ann Neurol. 1998;44(6):908-12.
DOI: 10.1002/ana.410440609
PMID: 9851435

20. Obenaus A, Esclapez M, Houser CR. Loss of glutamate decarboxylase mRNA-containing neurons in the rat dentate gyrus following pilocarpine-induced seizures. J Neurosci. 1993;13(10):4470-85.
DOI: 10.1523/JNEUROSCI.13-10-04470.1993
PMID: 8410199

21. Tauck DL, Nadler JV. Evidence of functional mossy fiber sprouting in hippocampal formation of kainic acid-treated rats. J Neurosci. 1985;5(4):1016-22.
DOI: 10.1523/JNEUROSCI.05-04-01016.1985
PMID: 3981241

22. Sutula T, Cascino G, Cavazos J, Parada I, Ramirez L. Mossy fiber synaptic reorganization in the epileptic human temporal lobe. Ann Neurol. 1989;26(3):321-30.
DOI: 10.1002/ana.410260303
PMID: 2508534

23. Shorvon S, Ferlisi M. The treatment of super-refractory status epilepticus: a critical review of available therapies and a clinical treatment protocol. Brain. 2011;134(Pt 10):2802-18.
DOI: 10.1093/brain/awr215
PMID: 21914716

24. Holtkamp M, Othman J, Buchheim K, Masuhr F, Schielke E, Meierkord H. A “malignant” variant of status epilepticus. Arch Neurol. 2005;62(9):1428-31.
DOI: 10.1001/archneur.62.9.1428
PMID: 16157750

25. Brophy GM, Bell R, Claassen J, Alldredge B, Bleck TP, Glauser T, et al.; Neurocritical Care Society Status Epilepticus Guideline Writing Committee. Guidelines for the evaluation and management of status epilepticus. Neurocrit Care. 2012;17(1):3-23.
DOI: 10.1007/s12028-012-9695-z
PMID: 22528274

26. Trinka E. Benzodiazepines used primarily for emergency treatment (diazepam, lorazepam, and midazolam). In: Shorvon S, Perucca E, Engel J, eds. Treatment of epilepsies. 3rd ed. Oxford: Blackwell Publishing; 2009. pp. 470-84.
DOI: 10.1002/9781444316667.ch34

27. Leppik IE, Derivan AT, Homan RW, Walker J, Ramsay RE, Patrick B. Double-blind study of lorazepam and diazepam in status epilepticus. JAMA. 1983;249(11):1452-4.
DOI: 10.1001/jama.1983.03330350028021
PMID: 6131148

28. Appleton R, Sweeney A, Choonara I, Robson J, Molyneux E. Lorazepam versus diazepam in the acute treatment of epileptic seizures and status epilepticus. Dev Med Child Neurol. 1995;37(8):682-8.
DOI: 10.1111/j.1469-8749.1995.tb15014.x
PMID: 7672465

29. Silbergleit R, Durkalski V, Lowenstein D, Conwit R, Pancioli A, Palesch Y, et al.; NETT Investigators. Intramuscular versus intravenous therapy for prehospital status epilepticus. N Engl J Med. 2012;366(7):591-600.
DOI: 10.1056/NEJMoa1107494
PMID: 22335736

30. Prasad M, Krishnan PR, Sequeira R, Al-Roomi K. Anticonvulsant therapy for status epilepticus. Cochrane Database Syst Rev. 2014;2014(9).
DOI: 10.1002/14651858.CD003723.pub3
PMID: 25207925

31. Alldredge BK, Gelb AM, Isaacs SM, Corry MD, Allen F, Ulrich S, et al. A comparison of lorazepam, diazepam, and placebo for the treatment of out-of-hospital status epilepticus. N Engl J Med. 2001;345(9):631-7.
DOI: 10.1056/NEJMoa002141
PMID: 11547716

32. Gathwala G, Goel M, Singh J, Mittal K. Intravenous diazepam, midazolam and lorazepam in acute seizure control. Indian J Pediatr. 2012;79(3):327-32.
DOI: 10.1007/s12098-011-0505-y
PMID: 21713599

33. Trinka E, Höfler J, Leitinger M, Rohracher A, Kalss G, Brigo F. Pharmacologic treatment of status epilepticus. Expert Opin Pharmacother. 2016;17(4):513-34.
DOI: 10.1517/14656566.2016.1127354
PMID: 26629986

34. Rossetti AO, Claassen J, Gaspard N. Status epilepticus in the ICU. Intensive Care Med. 2024;50(1):1-16.
DOI: 10.1007/s00134-023-07263-w
PMID: 38117319

35. Carter CH. Use of parenteral diphenylhydantoin (dilantin) sodium in control of status epilepticus. AMA Arch Neurol Psychiatry. 1958;79(2):136-7.
DOI: 10.1001/archneurpsyc.1958.02340020016003
PMID: 13497354

36. Shorvon S, Baulac M, Cross H, Trinka E, Walker M; TaskForce on Status Epilepticus of the ILAE Commission for European Affairs. The drug treatment of status epilepticus in Europe: consensus document from a workshop at the first London Colloquium on Status Epilepticus. Epilepsia. 2008;49(7):1277-85.
DOI: 10.1111/j.1528-1167.2008.01706_3.x
PMID: 18638280

37. Jones S, Pahl C, Trinka E, Nashef L. A protocol for the inhospital emergency drug management of convulsive status epilepticus in adults. Pract Neurol. 2014;14(3):194-7.
DOI: 10.1136/practneurol-2013-000712
PMID: 24810377

38. Meierkord H, Boon P, Engelsen B, Göcke K, Shorvon S, Tinuper P, et al.; European Federation of Neurological Societies. EFNS guideline on the management of status epilepticus in adults. Eur J Neurol. 2010;17(3):348-55.
DOI: 10.1111/j.1468-1331.2009.02917.x
PMID: 20050893

39. Cranford RE, Leppik IE, Patrick B, Anderson CB, Kostick B. Intravenous phenytoin in acute treatment of seizures. Neurology. 1979;29(11):1474-9.
DOI: 10.1212/WNL.29.11.1474
PMID: 574200

40. Brigo F, Storti M, Del Felice A, Fiaschi A, Bongiovanni LG. IV Valproate in generalized convulsive status epilepticus: a systematic review. Eur J Neurol. 2012;19(9):1180-91.
DOI: 10.1111/j.1468-1331.2011.03606.x
PMID: 22182304

41. Yasiry Z, Shorvon SD. The relative effectiveness of five antiepileptic drugs in treatment of benzodiazepine-resistant convulsive status epilepticus: a meta-analysis of published studies. Seizure. 2014;23(3):167-74.
DOI: 10.1016/j.seizure.2013.12.007
PMID: 24433665

42. Ramsay RE, Wilder BJ, Uthman BM, Garnett WR, Pellock JM, Barkley GL, et al. Intramuscular fosphenytoin (Cerebyx) in patients requiring a loading dose of phenytoin. Epilepsy Res. 1997;28(3):181-7.
DOI: 10.1016/S0920-1211(97)00054-5
PMID: 9332883

43. Lowenstein DH, Alldredge BK. Status epilepticus. N Engl J Med. 1998;338(14):970-6.
DOI: 10.1056/NEJM199804023381407
PMID: 9521986

44. Trinka E, Höfler J, Zerbs A, Brigo F. Efficacy and safety of intravenous valproate for status epilepticus: a systematic review. CNS Drugs. 2014;28(7):623-39.
DOI: 10.1007/s40263-014-0167-1
PMID: 24806973

45. Moalong KM, Espiritu AI, Fernandez ML. Efficacy and tolerability of intravenous brivaracetam for status epilepticus: A systematic review. J Neurol Sci. 2020;413.
DOI: 10.1016/j.jns.2020.116799
PMID: 32278203

46. Lee K, Klein P, Dongre P, Choi EJ, Rhoney DH. Intravenous Brivaracetam in the Management of Acute Seizures in the Hospital Setting: A Scoping Review. J Intensive Care Med. 2022;37(9):1133-45.
DOI: 10.1177/08850666211073598
PMID: 35306914

47. Villanueva V, Rodriguez-Osorio X, Juiz-Fernández Á, Sayas D, Hampel K, Castillo A, et al. Real-life evidence about the use of intravenous brivaracetam in urgent seizures: the BRIV-IV study. Epilepsy Behav. 2023;147.
DOI: 10.1016/j.yebeh.2023.109384
PMID: 37634373

48. Beaty S, Rosenthal NA, Gayle J, Dongre P, Ricchetti-Masterson K. Clinical and Economic Outcomes of Intravenous Brivaracetam Compared With Levetiracetam for the Treatment of Seizures in United States Hospitals. Front Neurol. 2021;12.
DOI: 10.3389/fneur.2021.760855
PMID: 34912285

49. Höfler J, Trinka E. Lacosamide as a new treatment option in status epilepticus. Epilepsia. 2013;54(3):393-404.
DOI: 10.1111/epi.12058
PMID: 23293881

50. Novy J, Logroscino G, Rossetti AO. Refractory status epilepticus: a prospective observational study. Epilepsia. 2010;51(2):251-6.
DOI: 10.1111/j.1528-1167.2009.02323.x
PMID: 19817823

51. Rossetti AO, Lowenstein DH. Management of refractory status epilepticus in adults: still more questions than answers. Lancet Neurol. 2011;10(10):922-30.
DOI: 10.1016/S1474-4422(11)70187-9
PMID: 21939901

52. Glauser T, Shinnar S, Gloss D, Alldredge B, Arya R, Bainbridge J, et al. Evidence-Based Guideline: Treatment of Convulsive Status Epilepticus in Children and Adults: Report of the Guideline Committee of the American Epilepsy Society. Epilepsy Curr. 2016;16(1):48-61.
DOI: 10.5698/1535-7597-16.1.48
PMID: 26900382

53. Outin H, Lefort H, Peigne V; French Group for Status Epilepticus Guidelines. Guidelines for the management of status epilepticus. Eur J Emerg Med. 2021;28(6):420-2.
DOI: 10.1097/MEJ.0000000000000857
PMID: 34334768

54. Singhi S, Murthy A, Singhi P, Jayashree M. Continuous midazolam versus diazepam infusion for refractory convulsive status epilepticus. J Child Neurol. 2002;17(2):106-10.
DOI: 10.1177/088307380201700203
PMID: 11952069

55. Morrison G, Gibbons E, Whitehouse WP. High-dose midazolam therapy for refractory status epilepticus in children. Intensive Care Med. 2006;32(12):2070-6.
DOI: 10.1007/s00134-006-0362-8
PMID: 16977485

56. Ferlisi M, Shorvon S. The outcome of therapies in refractory and super-refractory convulsive status epilepticus and recommendations for therapy. Brain. 2012;135(Pt 8):2314-28.
PMID: 22577217

57. Fernandez A, Lantigua H, Lesch C, Shao B, Foreman B, Schmidt JM, et al. High-dose midazolam infusion for refractory status epilepticus. Neurology. 2014;82(4):359-65.
DOI: 10.1212/WNL.0000000000000054
PMID: 24363133

58. Naritoku DK, Sinha S. Prolongation of midazolam half-life after sustained infusion for status epilepticus. Neurology. 2000;54(6):1366-8.
DOI: 10.1212/WNL.54.6.1366
PMID: 10746611

59. Zhan RZ, Qi S, Wu C, Fujihara H, Taga K, Shimoji K. Intravenous anesthetics differentially reduce neurotransmission damage caused by oxygen-glucose deprivation in rat hippocampal slices in correlation with N-methyl-D-aspartate receptor inhibition. Crit Care Med. 2001;29(4):808-13.
DOI: 10.1097/00003246-200104000-00026
PMID: 11373474

60. Marik PE. Propofol: therapeutic indications and side-effects. Curr Pharm Des. 2004;10(29):3639-49.
DOI: 10.2174/1381612043382846
PMID: 15579060

61. Lowenstein DH, Aminoff MJ, Simon RP. Barbiturate anesthesia in the treatment of status epilepticus: clinical experience with 14 patients. Neurology. 1988;38(3):395-400.
DOI: 10.1212/WNL.38.3.395
PMID: 3279338

62. Borris DJ, Bertram EH, Kapur J. Ketamine controls prolonged status epilepticus. Epilepsy Res. 2000;42(2-3):117-22.
DOI: 10.1016/S0920-1211(00)00175-3
PMID: 11074184

63. Gaspard N, Foreman B, Judd LM, Brenton JN, Nathan BR, McCoy BM, et al. Intravenous ketamine for the treatment of refractory status epilepticus: a retrospective multicenter study. Epilepsia. 2013;54(8):1498-503.
DOI: 10.1111/epi.12247
PMID: 23758557

64. Kofke WA, Bloom MJ, Van Cott A, Brenner RP. Electrographic tachyphylaxis to etomidate and ketamine used for refractory status epilepticus controlled with isoflurane. J Neurosurg Anesthesiol. 1997;9(3):269-72.
DOI: 10.1097/00008506-199707000-00012
PMID: 9239591

65. Robakis TK, Hirsch LJ. Literature review, case report, and expert discussion of prolonged refractory status epilepticus. Neurocrit Care. 2006;4(1):35-46.
DOI: 10.1385/NCC:4:1:035
PMID: 16498194

66. Ubogu EE, Sagar SM, Lerner AJ, Maddux BN, Suarez JI, Werz MA. Ketamine for refractory status epilepticus: a case of possible ketamine-induced neurotoxicity. Epilepsy Behav. 2003;4(1):70-5.
DOI: 10.1016/S1525-5050(02)00643-1
PMID: 12609230

67. Zeiler FA, Zeiler KJ, Teitelbaum J, Gillman LM, West M. Modern inhalational anesthetics for refractory status epilepticus. Can J Neurol Sci. 2015;42(2):106-15.
DOI: 10.1017/cjn.2014.121
PMID: 25572922

68. van den Heuvel I, Wurmb TE, Böttiger BW, Bernhard M. Pros and cons of etomidate—more discussion than evidence? Curr Opin Anaesthesiol. 2013;26(4):404-8.
DOI: 10.1097/ACO.0b013e328362a84c
PMID: 23743556

69. Yeoman P, Hutchinson A, Byrne A, Smith J, Durham S. Etomidate infusions for the control of refractory status epilepticus. Intensive Care Med. 1989;15(4):255-9.
DOI: 10.1007/BF00271062
PMID: 2745868

70. Duley L, Gülmezoglu AM, Henderson-Smart DJ, Chou D. Magnesium sulphate and other anticonvulsants for women with pre-eclampsia. Cochrane Database Syst Rev. 2010;2010(11).
DOI: 10.1002/14651858.CD000025.pub2
PMID: 21069663

71. Nowak L, Bregestovski P, Ascher P, Herbet A, Prochiantz A. Magnesium gates glutamate-activated channels in mouse central neurones. Nature. 1984;307(5950):462-5.
DOI: 10.1038/307462a0
PMID: 6320006

72. Vaitkevicius H, Ramsay RE, Swisher CB, Husain AM, Aimetti A, Gasior M. Intravenous ganaxolone for the treatment of refractory status epilepticus: results from an open-label, dose-finding, phase 2 trial. Epilepsia. 2022;63(9):2381-91.
DOI: 10.1111/epi.17343
PMID: 35748707

73. Kinney MO, Craig JJ, Kaplan PW. Non-convulsive status epilepticus: mimics and chameleons. Pract Neurol. 2018;18(4):291-305.
DOI: 10.1136/practneurol-2017-001796
PMID: 29650639

74. Herman ST, Abend NS, Bleck TP, Chapman KE, Drislane FW, Emerson RG, et al.; Critical Care Continuous EEG Task Force of the American Clinical Neurophysiology Society. Consensus statement on continuous EEG in critically ill adults and children, part I: indications. J Clin Neurophysiol. 2015;32(2):87-95.
DOI: 10.1097/WNP.0000000000000166
PMID: 25626778

Prenosi

Objavljeno

2024-08-31

Številka

Rubrika

Pregledni znanstveni članek

Kako citirati

1.
Obravnava epileptičnega statusa pri odraslih. ZdravVestn [Internet]. 2024 Aug. 31 [cited 2024 Sep. 27];93(7-8):245-59. Available from: https://vestnik.szd.si/index.php/ZdravVest/article/view/3436