Nacionalna priporočila za obravnavo rinitisa
DOI:
https://doi.org/10.6016/ZdravVestn.3526Ključne besede:
klinično odločanje, alergija, sinusitis, nosni polipi, imunoterapija z alergeniPovzetek
Članek predstavlja priporočila za obravnavo bolnikov z rinitisom v Sloveniji. Predstavljeno je zdravljenje alergijskega in nealergijskega rinitisa ter rinosinuzitisa z nosnimi polipi ali brez njih. Obravnava tudi upravljanje z alergijami, uporabo imunoterapije z alergeni in njen učinek pri zmanjševanju simptomov. Nacionalna priporočila temeljijo na mednarodnih smernicah in priporočilih in ponujajo celovit pregled farmakoloških in nefarmakoloških možnosti zdravljenja teh stanj. Članek poudarja pomen kliničnega odločanja, sodelovanja bolnika in zdravstvenih delavcev na vseh ravneh in rednega spremljanja. Nacionalna priporočila si prizadevajo podpreti strokovnjake na vseh ravneh pri zagotavljanju z dokazi utemeljene oskrbe bolnikov z rinitisom in z njim povezanimi stanji.
Prenosi
Literatura
1. Brozek JL, Bousquet J, Baena-Cagnani CE, Bonini S, Canonica GW, Casale TB, et al.; Global Allergy and Asthma European Network; Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation Working Group. Allergic Rhinitis and its Impact on Asthma (ARIA) guidelines: 2010 revision. J Allergy Clin Immunol. 2010;126(3):466-76.
DOI: 10.1016/j.jaci.2010.06.047
PMID: 20816182
2. Bousquet J, Hellings PW, Agache I, Bedbrook A, Bachert C, Bergmann KC, et al. ARIA 2016: care pathways implementing emerging technologies for predictive medicine in rhinitis and asthma across the life cycle. Clin Transl Allergy. 2016;6(1):47.
DOI: 10.1186/s13601-016-0137-4
PMID: 28050247
3. Lourenço O, Bosnic-Anticevich S, Costa E, Fonseca JA, Menditto E, Cvetkovski B, et al. Managing Allergic Rhinitis in the Pharmacy: An ARIA Guide for Implementation in Practice. Pharmacy (Basel). 2020;8(2):85.
DOI: 10.3390/pharmacy8020085
PMID: 32429362
4. Fokkens WJ, Lund VJ, Hopkins C, Hellings PW, Kern R, Reitsma S, et al. European Position Paper on Rhinosinusitis and Nasal Polyps 2020. Rhinology. 2020;58:1-464.
DOI: 10.4193/Rhin20.401
PMID: 32077450
5. Roberts G, Pfaar O, Akdis CA, Ansotegui IJ, Durham SR, Gerth van Wijk R, et al. EAACI Guidelines on Allergen Immunotherapy: allergic rhinoconjunctivitis. Allergy. 2018;73(4):765-98.
DOI: 10.1111/all.13317
PMID: 28940458
6. Hellings PW, Klimek L, Cingi C, Agache I, Akdis C, Bachert C, et al. Non-allergic rhinitis: Position paper of the European Academy of Allergy and Clinical Immunology. Allergy. 2017;72(11):1657-65.
DOI: 10.1111/all.13200
PMID: 28474799
7. Kreft S, Razinger B. Assessment report on Echinacea purpurea (L.) Moench, adix. Amsterdam: European medicines agency; 2021.
8. Morice AH, Millqvist E, Bieksiene K, Birring SS, Dicpinigaitis P, Domingo Ribas C, et al. ERS guidelines on the diagnosis and treatment of chronic cough in adults and children. Eur Respir J. 2020;55(1).
DOI: 10.1183/13993003.01136-2019
PMID: 31515408
9. Hellings PW, Klimek L, Cingi C, Agache I, Akdis C, Bachert C, et al. Non-allergic rhinitis: Position paper of the European Academy of Allergy and Clinical Immunology. Allergy. 2017;72(11):1657-65.
DOI: 10.1111/all.13200
PMID: 28474799
10. Bosnic‐Anticevich S, Costa E, Menditto E, Lourenço O, Novellino E, Bialek S, et al. ARIA pharmacy 2018 "Allergic rhinitis care pathways for community pharmacy". Allergy. 2019;74(7):1219-36.
DOI: 10.1111/all.13701
PMID: 30565275
11. Wise SK, Damask C, Roland LT, Ebert C, Levy JM, Lin S, et al. International consensus statement on allergy and rhinology: allergic rhinitis - 2023. Int Forum Allergy Rhinol. 2023;13(4):293-859.
DOI: 10.1002/alr.23090
PMID: 36878860
12. Brozek JL, Bousquet J, Agache I, Agarwal A, Bachert C, Bosnic-Anticevich S, et al. Allergic Rhinitis and its Impact on Asthma (ARIA) guidelines — 2016 revision. J Allergy Clin Immunol. 2016;140(4):950-8.
DOI: 10.1016/j.jaci.2017.03.050
PMID: 28602936
13. Sierocinski E, Holzinger F, Chenot JF. Ivy leaf (Hedera helix) for acute upper respiratory tract infections: an updated systematic review. Eur J Clin Pharmacol. 2021;77(8):1113-22.
DOI: 10.1007/s00228-021-03090-4
PMID: 33523253
14. Chang GH, Yang PR, Cheng YC, Hsu KH, Wu CY, Yang YH, et al. Nasal irrigation with licorice extract (Glycyrrhiza glabra) in treating nasal polyps by reducing fibroblast differentiation and extracellular matrix production in TGF-β1-stimulated nasal polyp-derived fibroblasts by inhibiting the MAPK/ERK-1/2 pathway - an in vitro and in clinic study. BMC Complement Med Ther. 2022;22(1):313.
DOI: 10.1186/s12906-022-03791-y
PMID: 36447209
15. Sierocinski E, Holzinger F, Chenot JF. Ivy leaf (Hedera helix) for acute upper respiratory tract infections: an updated systematic review. Eur J Clin Pharmacol. 2021;77(8):1113-22.
DOI: 10.1007/s00228-021-03090-4
PMID: 33523253
16. Zidarn M, Bajrović N, Jenko K, Kopač P, Košnik M, Edelbaher N, et al. Aria 2016 executive summary: integrated care pathways for predictive medicine across the life cycle. Zdrav Vestn. 2019;88(5–6):291-301.
DOI: 10.6016/ZdravVestn.2702
17. May JR, Dolen WK. Management of Allergic Rhinitis: A Review for the Community Pharmacist. Clin Ther. 2017;39(12):2410-9.
DOI: 10.1016/j.clinthera.2017.10.006
PMID: 29079387
18. Zidarn M. Sensitization to inhalant alergens in patients with allegic airway disease in Slovenia. Zdrav Vestn. 2013;82(6):378.
19. Bousquet PJ, Hooper R, Kogevinas M, Jarvis D, Burney P, Chinn S, et al. Number of allergens to be tested to assess allergenic sensitization in epidemiologic studies: results of the European Community Respiratory Health Survey I. Clin Exp Allergy. 2007;37(5):780-7.
DOI: 10.1111/j.1365-2222.2007.02714.x
PMID: 17456226
20. Rondón C, Campo P, Togias A, Fokkens WJ, Durham SR, Powe DG, et al. Local allergic rhinitis: concept, pathophysiology, and management. J Allergy Clin Immunol. 2012;129(6):1460-7.
DOI: 10.1016/j.jaci.2012.02.032
PMID: 22516477
21. Roberts G, Pfaar O, Akdis CA, Ansotegui IJ, Durham SR, Gerth van Wijk R, et al. EAACI Guidelines on Allergen Immunotherapy: allergic rhinoconjunctivitis. Allergy. 2018;73(4):765-98.
DOI: 10.1111/all.13317
PMID: 28940458
22. Bousquet J, Anto JM, Demoly P, Schünemann HJ, Togias A, Akdis M, et al.; WHO Collaborating Center for Asthma and Rhinitis. Severe chronic allergic (and related) diseases: a uniform approach—a MeDALL—GA2LEN—ARIA position paper. Allergy Rhinol (Providence). 2013;4(2):e94-9.
DOI: 10.2500/ar.2013.4.0051
PMID: 24124643
23. Armengot M, Garćia-Lliberós A, Gómez MJ, Navarro A, Martorell A. Sinonasal involvement in systemic vasculitides and cocaine-induced midline destructive lesions: Diagnostic controversies. Allergy Rhinol (providence). 2013;4(2):e94-9.
DOI: 10.2500/ar.2013.4.0051
PMID: 24124643
24. Mainz JG, Koitschev A. Pathogenesis and management of nasal polyposis in cystic fibrosis. Curr Allergy Asthma Rep. 2012;12(2):163-74.
DOI: 10.1007/s11882-012-0250-y
PMID: 30623897
25. Lucas JS, Barbato A, Collins SA, Goutaki M, Behan L, Caudri D, et al. European Respiratory Society guidelines for the diagnosis of primary ciliary dyskinesia. Eur Respir J. 2017;49(1):1601090.
DOI: 10.1183/13993003.01090-2016
26. Wojciechowska J, Kręcicki T. Clinical characteristics of patients with granulomatosis with polyangiitis and microscopic polyangiitis in ENT practice: a comparative analysis. Acta Otorhinolaryngol Ital. 2018;38(6):517-27.
DOI: 10.14639/0392-100X-1776
27. Scadding GK, Smith PK, Blaiss M, Roberts G, Hellings PW, Gevaert P, et al. Allergic Rhinitis in Childhood and the New EUFOREA Algorithm. Front Allergy. 2021;2:706589.
DOI: 10.3389/falgy.2021.706589
PMID: 35387065
28. Bousquet J, Khaltaev N, Cruz AA, Denburg J, Fokkens WJ, Togias A, et al. Allergic Rhinitis and its Impact on Asthma (ARIA) 2008 update (in collaboration with the World Health Organization, GA(2)LEN and AllerGen). Allergy. 2008;63:8-160.
DOI: 10.1111/j.1398-9995.2007.01620.x
PMID: 18331513
29. Evcimik MF, Dogru M, Cirik AA, Nepesov MI. Adenoid hypertrophy in children with allergic disease and influential factors. Int J Pediatr Otorhinolaryngol. 2015;79(5):694-7.
DOI: 10.1016/j.ijporl.2015.02.017
PMID: 25758194
30. Calderon MA, Gerth van Wijk R, Eichler I, Matricardi PM, Varga EM, Kopp MV, et al.; European Academy of Allergy and Clinical Immunology. Perspectives on allergen-specific immunotherapy in childhood: an EAACI position statement. Pediatr Allergy Immunol. 2012;23(4):300-6.
DOI: 10.1111/j.1399-3038.2012.01313.x
PMID: 22594930
31. Jacobsen L, Niggemann B, Dreborg S, Ferdousi HA, Halken S, Høst A, et al. Specific immunotherapy has long-term preventive effect of seasonal and perennial asthma: 10-year follow-up on the PAT study. Allergy. 2007. ;62(8)-8.
DOI: 10.1111/j.1398-9995.2007.01451.x
PMID: 17620073
32. Muraro A, Halken S, Arshad SH, Beyer K, Dubois AE, Du Toit G, et al. EAACI Food Allergy and Anaphylaxis Guidelines. 2021. ;32(5)-58.
DOI: 10.1111/pai.13496
PMID: 33710678
33. Saulyte J, Regueira C, Montes-Martínez A, Khudyakov P, Takkouche B. Active or passive exposure to tobacco smoking and allergic rhinitis, allergic dermatitis, and food allergy in adults and children: a systematic review and meta-analysis. PLoS Med. 2014;11(3):e1001611.
DOI: 10.1371/journal.pmed.1001611
PMID: 24618794
Objavljeno
Številka
Rubrika
Licenca
Avtorske pravice (c) 2024 Zdravniški Vestnik
To delo je licencirano pod Creative Commons Priznanje avtorstva-Nekomercialno 4.0 mednarodno licenco.
Avtor na prispevku, ki ga bo pripravil za Zdravniški vestnik, po pogodbi nanj prenaša vse materialne avtorske pravice, kakor izhajajo iz 22. člena Zakona o avtorski in sorodnih pravicah, in sicer pravico reproduciranja, pravico javnega izvajanja, pravico javnega prenašanja, pravico javnega predvajanja s fonogrami in videogrami, pravico javnega prikazovanja, pravico radiodifuznega oddajanja, pravico radiodifuzne retransmisije, pravico sekundarnega radiodifuznega oddajanja, pravico dajanja na voljo javnosti, pravico predelave, pravico avdiovizualne priredbe, pravico distribuiranja ter pravico dajanja v najem in vse druge pravice avtorja v skladu z ZASP.
Avtorjev prenos pravic po pogodbi je neizključen, velja za neomejeno število izdaj, za ves čas trajanja materialnih avtorskih pravic ter je prostorsko neomejen.
Avtor sme avtorsko delo tudi sam izkoriščati ali avtorske pravice prenašati na tretje osebe, vendar oboje šele po preteku 3 mesecev od prve objave dela v reviji Zdravniški vestnik.
Avtor Zdravniškemu vestniku izrecno dovoli, da lahko pravice, pridobljene v skladu s pogodbo prenaša naprej na tretje osebe brez omejitev.
Avtor se strinja, da Zdravniški vestnik prispevek objavi pod pogoji licence Creative Commons BY-NC 4.0 (navedba avtorstva-nekomercialno) ali primerljive licence.